Proponowana przez botaników nowa nazwa polska dla tego gatunku brzmi starzyk jastrzębcowaty. Gatunek ten pochodzi z Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej. Wg naukowców z Uniwersytetu Łódzkiego (Koczywąs E. i inni 2012) gatunek ten po raz pierwszy odnotowano w Polsce w 1902 roku na Dolnym Śląsku. Do roku 2003 w Polsce odnotowany był na 93 stanowiskach - głównie w  południowo-zachodniej części kraju. W Polsce środkowej w 2008-2011, czyli po 5-ciu latach  stwierdzony był już na 20 stanowiskach. Na kilku stanowiskach gatunek ten występował tam łanowo. W 2013 roku pierwsze stanowiska odnotowano również w Beskidzie Żywieckim (Dajdok Z. i Pawlaczyk P. 2009).            

            Erechtites jastrzębcowaty to roślina, która osiąga rozmiary od 30 do 100 cm, ale niekiedy może dochodzić nawet do 2,5 m wysokości. Jeden okaz  wykształca średnio 253 koszyczki kwiatowe, z których każdy  wytwarza 130 nasionek. Przeciętnie więc każda roślina w sezonie wegetacyjnym może wyprodukować ponad 30 tys. nasion. W Polsce gatunek ten stwierdzono głównie na zrębach, uprawach leśnych, wzdłuż dróg i na terenach ruderalnych. W lesie najczęściej rośnie  na siedliskach borów wilgotnych i świeżych oraz rzadziej w grądach. Stwierdzono również pojedyncze okazy na torfowiskach przejściowych (Dajdok Z. i Pawlaczyk P. 2009).        

            Na terenie Nadleśnictwa Strzałowo opisywany gatunek odnalazł  autor tej notatki (oznaczenia dokonał Piotr Kobierski, a potwierdzili je dr P. Pawlikowski i dr W. Pisarek). Erechtites jastrzębcowaty rósł na 3-letniej uprawie na siedlisku lasu mieszanego świeżego. Jest to prawdopodobnie pierwsze stwierdzenie tego gatunku w Polsce północno-wschodniej. W miejscu odnalezienia rosły na razie tylko 2 okazy.

            W jaki sposób gatunek ten dotarł z południowej lub środkowej Polski do Puszczy Piskiej?  Na pytanie to trudno odpowiedzieć. Ponieważ odnalezione stanowisko opisywanego gatunku znajduje się w niewielkiej odległości od ruchliwej drogi wojewódzkiej istnieje jednak prawdopodobieństwo, że jego nasionka przyjechały na gapę samochodami jadącymi  z południowej i środkowej  Polski.

            W najbliższej przyszłości trudno powiedzieć jak się ten gatunek zachowa.  Potencjalnie może stanowić zagrożenia dla odnowień naturalnych i upraw leśnych oraz chronionych gatunków i siedlisk. Dlatego też strzałowscy leśnicy planują w tym roku rozpocząć monitoring  tego gatunku na terenie całego nadleśnictwa.  Polegał on będzie na przejrzeniu wszystkich zrębów i upraw oraz innych potencjalnych siedlisk pod kątem występowania tego gatunku. Po zakończeniu inwentaryzacji sporządzona zostanie mapa jego występowania oraz ewentualne zalecenia dalszych działań.

            W celu zapobieżenia problemowi, jakimi stała się inwazja gatunków obcych, z którymi obecnie nie potrafimy sobie poradzić (nawłoć kanadyjska, kolczurka klapowana, barszcz Sosnowskiego, niecierpek gruczołowaty itp.),  warto zwrócić uwagę na przedstawiony gatunek - dmuchając na zimne - na terenie całej Polski.

            Jednocześnie trzeba wiedzieć, że niektóre gatunki inwazyjne w ostatnich latach na terenie Polski i Europy rozprzestrzeniając się bardzo szybko przyczyniają się do niszczenia rodzimych cennych przyrodniczo siedlisk i gatunków. Walka z nimi jest trudna i bardzo pracochłonna. Wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy ze znaczenia tego zjawiska i często przez swoją niefrasobliwość przyczyniają się do przyspieszenia procesu ich rozprzestrzeniania się - na przykład poprzez sadzenie w ogrodach i tolerowania ich występowania na swoich terenach.

            O wynikach monitoringu i ewentualnie podjętych dalszych krokach w stosunku do erechtitesa jastrzębcowatego  poinformujemy pod koniec lata tego roku. 

Literatura:

1. Dajdok Z., Pawlaczyk P. 2009. Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów  mokradłowych Polski. Wydawnictwo Klubu Przyrodników. Świebodzin.

2. Koczywąs E., Niedźwiecki P., Pieńkowski M. 2012.  Erechtites hieracifolia (L.) Raf. ex DC. – gatunek inwazyjny we florze Polski środkowej. Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 14. Zeszyt 33 / 4.

Tekst i zdjęcia:

Andrzej Ryś

Stanowisko d/s ochrony przyrody i ekosystemów leśnych

Nadleśnictwo Strzałowo