Są to w kolejności prezentowania: buławnik czerwony, czyściec prosty, dąbrówka kosmata, dzwonek boloński, miodownik melisowaty i przetacznik pagórkowaty.  Wszystkie te rzadkości z tzw. „górnej  półki"  zostały odnalezione i oznaczone przez autora tej notatki.

Najrzadszy z nich  to czyściec prosty - gatunek charakterystyczny dla muraw kserotermicznych z dużą ilością wapna w glebie. Prawdopodobnie jest to pierwsze powojenne stwierdzenie tego gatunku na Warmii i Mazurach. Na terenie nadleśnictwa rośnie on na skraju lasu i pastwiska, na którym przebywają krowy miejscowego rolnika. W podobnych warunkach siedliskowych rośnie   dąbrówka kosmata i przetacznik pagórkowy. Gatunki te stwierdzono również na skarpach dróg leśnych, gminnych i powiatowych. Dąbrówkę kosmatą stwierdzono dodatkowo w odtwarzanej świetlistej dąbrowie.

Dzwonek boloński został w Polsce stwierdzony na około 100 stanowiskach, a w północnej części kraju jest bardzo rzadki. Na terenie Strzałowa odnaleziono go w 3 miejscach i we wszystkich przepadkach rósł na poboczach i skarpach dróg przebiegających przez tereny leśne. Podobnie jak dąbrówka kosmata i przetacznik pagórkowy jest to gatunek charakterystyczny dla muraw kserotermicznych zasobnych w węglan wapna.

Pozostałe dwa gatunki:  buławnik czerwony ( storczyk zamieszczony w Czerwonej Księdze Roślin) i miodownik melisowaty w przeciwieństwie do gatunków wymienionych wcześniej lubią miejsca nieco zacienione, ale nie całkiem cieniste. Buławnika czerwonego znaleziono na zacienionym skraju lasy mieszanego sosnowo-dębowego i łąki wilgotnej, a miodownika melisowatego na skaju drogi leśnej, również w lesie  sosnowo-dębowym.

Należy przy tym podkreślić, że wszystkie stanowiska opisywanych roślin odkryto na siedliskach przekształconych przez człowieka. Szczególnie znamienny jest fakt ich występowania  wzdłuż dróg i skrajów lasu z łąkami.  Współcześnie te siedliska mimo antropogenicznego charakteru cechuje najbogatsza różnorodność gatunkowa, dlatego warto je penetrować. Podkreślić należy również, że na terenach występowania opisywanych gatunków  od co najmniej 200-300 lat prowadzona jest gospodarka leśna i rolna. Nasuwa się zatem pytanie, czy gospodarka ta miała i ma negatywny wpływ, czy jest obojętna, czy może jednak wpływa korzystnie na zachowanie  różnorodność gatunkowej?

Warto przy tym zwrócić uwagę na problem określenia statutu rzadkości. Wydaje się, że   określenie bardzo rzadki, skrajnie zagrożony, czy wymarły w czerwonych księgach i listach jest nadużywane  albo stosowane na wyrost.  W  Polsce niestety aktualny stan wiedzy o gatunkach rzadkich  jest ciągle bardzo słaby. Naukowców-terenowców, czyli  tzw. łazików jest bardzo mało, a wiedza o rozmieszczeniu rzadkich gatunków pochodzi  w dużej mierze od  pasjonatów-amatorów. Brak centralnych czy regionalnych baz danych jest bardzo istotnym  utrudnieniem w prawidłowym określeniu  stanu zachowania gatunku oraz jego trendów populacyjnych.

Tekst i zdjęcia:

Andrzej Ryś